Wrzodziejące Zapalenie Jelita Grubego - Allmedica Badania Kliniczne Małopolska
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - Badania Kliniczne Małopolska
Czym jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, łac. colitis ulcerosa, ang. ulcerative colitis) to przewlekła choroba zapalna jelita grubego, która prowadzi do uszkodzenia błony śluzowej i podśluzowej jelita. Choroba rozpoczyna się zazwyczaj w odbytnicy i może rozprzestrzeniać się na całe jelito grube. W przebiegu WZJG dochodzi do pojawienia się rozlanego stanu zapalnego, który może prowadzić do owrzodzeń, krwawień oraz zaburzeń wchłaniania składników odżywczych. Pacjenci często skarżą się na uciążliwe objawy, takie jak biegunki z domieszką krwi, bóle brzucha, przewlekłe zmęczenie i uczucie tzw naglącego parcia czyli konieczności pilnego skorzystania z toalety, które mogą znacząco wpływać na ich codzienne funkcjonowanie.
WZJG jest chorobą o nieprzewidywalnym przebiegu, charakteryzującą się naprzemiennymi okresami zaostrzeń i remisji. Długość i intensywność tych faz jest różna w zależności od pacjenta. U niektórych osób objawy mogą być łagodne, a nawroty rzadkie, podczas gdy u innych choroba przybiera agresywną postać, wymagając intensywnej terapii farmakologicznej, a w niektórych przypadkach nawet interwencji chirurgicznej. Z biegiem lat u wielu pacjentów może dochodzić do postępującego pogorszenia stanu błony śluzowej jelita, co zwiększa ryzyko powikłań, w tym tzw dysplazji prowadzącej do nowotworu jelita grubego. Wg całości obrazu klinicznego lekarz specjalista z doświadczeniem w opiece nad pacjentami z chorobami zapalnymi jelit może określić czynniki ryzyka cięższego przebiegu oraz trudności w leczeniu i jego efekcie.
Pomimo że dokładna przyczyna WZJG pozostaje nieznana, coraz więcej dowodów wskazuje na to, że choroba jest wynikiem złożonego oddziaływania czynników genetycznych, immunologicznych i środowiskowych. Choroba ta należy do grupy tzw. chorób autoimmunologicznych czyli układ odpornościowy atakuje zdrowe komórki błony śluzowej jelita, co prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego i zaburzeń homeostazy jelitowej. Współczesna medycyna dąży do opracowania skuteczniejszych metod terapii, które nie tylko redukują objawy, ale także minimalizują ryzyko powikłań i poprawiają jakość życia pacjentów.
Jakie są przyczyny wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?
Dokładna etiologia WZJG nie została jednoznacznie ustalona, ale badania sugerują, że choroba może mieć podłoże autoimmunologiczne. Układ odpornościowy atakuje własne tkanki jelita, prowadząc do przewlekłego stanu zapalnego. Wśród czynników ryzyka wymienia się:
- Predyspozycje genetyczne - u około 6-7% pacjentów występuje rodzinne obciążenie chorobą.
- Czynniki środowiskowe - dieta bogata w tłuszcze trans, żywność wysokoprzetworzoną, palenie papierosów (paradoksalnie działa ochronnie w WZJG, ale nasila chorobę Leśniowskiego‑Crohna). Mimo w/w nie zalecenia się palenia papierosów w /w chorobie bo zwiększa ryzyko licznych nowotworów w tym m.in. raka jelita grubego.
- Dysbioza jelitowa - zmiany w mikrobiomie mogą wpływać na rozwój choroby.
- Nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna - układ odpornościowy nadmiernie reaguje na antygeny pokarmowe lub bakterie jelitowe, prowadząc do przewlekłego zapalenia.
Objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego
Pierwszymi objawami WZJG są zwykle:
- Przewlekła biegunka (często z domieszką krwi i śluzu),
- Bóle brzucha, zwłaszcza w dolnej lewej części jamy brzusznej,
- Nagła potrzeba wypróżnienia (tenesmus), tzw naglące parcie,
- Gorączka i ogólne osłabienie,
- Utrata masy ciała w wyniku zmniejszonego wchłaniania składników odżywczych,
- Zaparcia (rzadziej, jeśli stan zapalny ogranicza się do odbytnicy).
Przebieg choroby może różnić się u poszczególnych pacjentów. Niektórzy doświadczają jedynie łagodnych objawów, inni natomiast wymagają intensywnego leczenia, a nawet interwencji chirurgicznej.
Jak diagnozuje się wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
Rozpoznanie WZJG opiera się na badaniach klinicznych, laboratoryjnych oraz obrazowych. Kluczowe metody diagnostyczne to:
- Kolonoskopia z biopsją - umożliwia ocenę stopnia zaawansowania choroby i rozległości zmian i potwierdzenie histopatologicznie - uważana jest za złoty standard w diagnostyce
- Badania laboratoryjne:
- Morfologia krwi (często stwierdza się niedokrwistość i leukocytozę),
- CRP i OB - markery stanu zapalnego,
- Kalprotektyna w kale - czuły wskaźnik aktywności zapalenia,
- Badania serologiczne (np. pANCA).
- Badania infekcyjne (najczęściej kału lub serologiczne) jako diagnostyka różnicowa innych przyczyn biegunek i zapaleń jelit
- Badania obrazowe (USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) - pomocne w diagnostyce powikłań oraz diagnostyce różnicowej
Ropnie okołojelitowe są kolejnym powikłaniem, które wymaga pilnej interwencji medycznej w zależności od wielkości i umiejscowienia odpowiedniego postępowania. Długotrwała choroba zwiększa także ryzyko raka jelita grubego, a kolonoskopie kontrolne powinny być wykonywanego wg określonych zasada nadzoru. Ponadto ChLC może prowadzić do powikłań pozajelitowych, takich jak zapalenie stawów, osteoporoza, choroby wątroby oraz zmiany skórne.
Powikłania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest chorobą, która w niektórych przypadkach może prowadzić do poważnych powikłań. Jednym z najgroźniejszych jest toksyczne rozdęcie jelita (megacolon toxicum), czyli stan charakteryzujący się nadmiernym rozszerzeniem jelita grubego, które może prowadzić do perforacji ściany jelita i zapalenia otrzewnej. Jest to stan wymagający natychmiastowej interwencji medycznej i często leczenia chirurgicznego. Występuje on najczęściej w ciężkim zaostrzeniu i prowadzić do niego może m.in. zażywanie leków przeciw-biegunkowych działających objawowo, które są w tej chorobie z w/w powodu przeciw-wskazane. Kolejnym poważnym powikłaniem jest przewlekłe krwawienie z przewodu pokarmowego, które może skutkować znaczną utratą krwi i prowadzić do anemii. U pacjentów z ciężkim przebiegiem choroby obserwuje się również ryzyko niedożywienia, spowodowane zarówno upośledzonym wchłanianiem składników odżywczych, jak i zmniejszonym apetytem wynikającym z przewlekłego stanu zapalnego.
Długotrwałe zapalenie błony śluzowej jelita zwiększa także ryzyko rozwoju raka jelita grubego. U pacjentów z wieloletnim przebiegiem choroby, szczególnie gdy zmiany obejmują całą okrężnicę, zaleca się regularne badania przesiewowe w postaci kolonoskopii, które pozwalają wykryć ewentualne zmiany nowotworowe we wczesnym stadium. Powikłania mogą również obejmować zwężenia jelita, które prowadzą do niedrożności przewodu pokarmowego i wymagają leczenia operacyjnego. Niektóre osoby zmagające się z WZJG mogą także doświadczać powikłań pozajelitowych, takich jak zapalenie stawów, osteoporoza, schorzenia wątroby i dróg żółciowych, a nawet zmiany skórne i oczne. Tzw. powikłania czy raczej manifestajce poza-jelitowe mogą wg różnych szacunków i danych dotyczyć od 20-40% pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalanymi jelit.
W przypadku wystąpienia objawów wskazujących na powikłania, takich jak nasilone bóle brzucha, gorączka, tachykardia czy nagłe pogorszenie stanu zdrowia, niezbędna jest natychmiastowa konsultacja z lekarzem. Wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia mogą zapobiec ciężkim konsekwencjom choroby i poprawić jakość życia pacjenta.
Nowoczesne metody leczenia WZJG
Leczenie WZJG ma na celu uzyskanie i utrzymanie remisji choroby. Wybór terapii zależy od stopnia zaawansowania i odpowiedzi pacjenta na leczenie.
Leczenie farmakologiczne
- Aminosalicylany (5-ASA) - mesalazyna, sulfasalazyna (podstawowe leki przeciwzapalne).
- Glikokortykosteroidy - stosowane w umiarkowanych i ciężkich rzutach choroby (np. prednizon, budezonid).
- Leki immunosupresyjne - azatiopryna, merkaptopuryna (zapobiegają nawrotom choroby).
- Leczenie biologiczne - przeciwciała monoklonalne, takie jak infliksymab, adalimumab, wedolizumab, mirikizumab, stosowane w przypadkach opornych na standardową terapię.
- Leki małocząsteczkowe (JAK-inhibitory) - tofacytynib, upadacytynib (stosowane w ciężkich przypadkach).
Dieta i styl życia
Nie istnieje jedna uniwersalna dieta dla pacjentów z WZJG. Ważne by zapewnić optymalną ilość składników spożywczych by nie doprowadzać do niedożywienia. Zaleca się m.in.:
- Unikanie produktów wysokoprzetworzonych, bogatych w tłuszcze trans i konserwanty,
- Eliminację laktozy w przypadku nietolerancji,
- Ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych oraz unikanie spożycia kwasów tłuszczowych trans (tłuste mięsa, wędliny, pełnotłuste produkty mleczne, olej kokosowy i palmowy)
- Spożywanie produktów bogatych w kwasy omega-3 (ryby morskie),
- Spożycie umiarkowane do dużego owoców i warzyw jako źródło błonnika rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego
- Spożywanie białka - rekomenduje się takie same źródła białka, jak u zdrowej populacji - zaleca się więc ograniczenie w diecie mięsa czerwonego i przetworzonego mięsa
- Odpowiednie nawodnienie.
Leczenie chirurgiczne
W przypadkach ciężkich, opornych na leczenie farmakologiczne lub powikłań takich jak rak jelita grubego czy wielomiejscowa dysplazja konieczna może być kolektomia (usunięcie jelita grubego). Po zabiegu pacjent może żyć z ileostomią lub mieć odtworzoną ciągłość przewodu pokarmowego poprzez zespolenie jelita cienkiego.
Badania kliniczne a innowacyjne podejście do leczenia WZJG
W ostatnich latach badania kliniczne nad nowymi terapiami wrzodziejącego zapalenia jelita grubego przynoszą obiecujące wyniki. Allmedica Badania Kliniczne aktywnie uczestniczy w testowaniu innowacyjnych leków, które mogą znacząco poprawić jakość życia pacjentów.
Udział w badaniach klinicznych daje pacjentom możliwość bezpłatnego dostępu do najnowocześniejszych metod leczenia jeszcze przed ich wprowadzeniem na rynek. Jeśli zmagasz się z WZJG i szukasz nowych opcji terapeutycznych, warto skonsultować się z naszymi specjalistami i sprawdzić dostępność badań klinicznych w Allmedica.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to przewlekła, wyniszczająca choroba, która wymaga kompleksowego podejścia terapeutycznego. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą pomóc w kontrolowaniu objawów i zmniejszeniu ryzyka powikłań. Jeśli interesuje Cię nowoczesne leczenie WZJG, skontaktuj się z Allmedica Badania Kliniczne, aby dowiedzieć się więcej o aktualnie prowadzonych badaniach klinicznych.