Gastropareza - przyczyny, objawy, diagnostyka i nowoczesne metody leczenia w Nowym Targu
Czym jest gastropareza?
Gastropareza to przewlekłe zaburzenie opróżniania żołądka, które nie jest związane z mechaniczną przeszkodą w przewodzie pokarmowym. Polega na spowolnieniu perystaltyki żołądka, co prowadzi do zalegania pokarmu, uczucia pełności oraz wczesnej sytości, nudności i wymiotów. Choroba ta znacząco obniża jakość życia pacjentów i może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak niedożywienie czy zaburzenia metaboliczne.
Prawidłowa motoryka żołądka jest regulowana przez układ nerwowy i hormonalny. W gastroparezie dochodzi do zaburzenia tych mechanizmów, co skutkuje opóźnionym opróżnianiem treści pokarmowej. Choroba ta często współwystępuje z cukrzycą, chorobami neurologicznymi oraz po operacjach w obrębie jamy brzusznej.
Jakie są przyczyny gastroparezy?
Gastropareza może mieć różne przyczyny, a w niektórych przypadkach jej etiologia pozostaje nieznana. Do najczęstszych czynników prowadzących do tego schorzenia należą:
- Cukrzyca (ok 25-30%) - przewlekła hiperglikemia uszkadza nerw błędny, który kontroluje perystaltykę żołądka.
- Neuropatia autonomiczna - uszkodzenie nerwów regulujących motorykę przewodu pokarmowego.
- Choroby neurologiczne - takie jak choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane czy udary mózgu.
- Operacje chirurgiczne (ok 7 - 13%) - szczególnie zabiegi w obrębie przełyku, żołądka lub dwunastnicy mogą prowadzić do zaburzeń motorycznych.
- Choroby autoimmunologiczne (ok 10%) - np. twardzina układowa czy toczeń rumieniowaty układowy.
- Idiopatyczna gastropareza (ok 35-49%) - u wielu pacjentów nie udaje się jednoznacznie określić przyczyny choroby.
Objawy gastroparezy
Gastropareza charakteryzuje się szeregiem objawów, które mogą występować z różnym nasileniem. Do najczęstszych należą:
- Uczucie pełności po spożyciu jedzenia,
- Uczucie wczesnej sytości nieproporcjonalne do wielkości posiłku
- Brak możliwości spożywania posiłków standardowej wielkości
- Nudności i wymioty - często niestrawionym pokarmem,
- Wzdęcia i dyskomfort w nadbrzuszu,
- Utrata apetytu i spadek masy ciała,
- Zgaga i refluks żołądkowo-przełykowy,
- Zaburzenia poziomu glukozy we krwi (szczególnie u diabetyków).
- Bóle brzucha - objaw nie związany z zaburzeniem motoryki ale występuje u około 80% pacjentów
Przebieg choroby może być różnorodny - niektórzy pacjenci doświadczają jedynie łagodnych dolegliwości, podczas gdy u innych objawy są na tyle uciążliwe, że znacząco wpływają na codzienne funkcjonowanie.
Jak diagnozuje się gastroparezę?
Diagnoza gastroparezy wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje szczegółowy wywiad medyczny, badanie fizykalne oraz zaawansowane testy oceniające funkcję przewodu pokarmowego. Lekarz rozpoczyna proces diagnostyczny od dokładnej analizy objawów pacjenta, zwracając uwagę na częstotliwość nudności, wymiotów, uczucia pełności po posiłku oraz wzdęć. Następnie, aby wykluczyć inne choroby układu pokarmowego, takie jak refluks żołądkowo-przełykowy, wrzody czy nowotwory, często wykonywana jest gastroskopia.
Jest to zwykle pierwszy etap diagnostyki. Dobrym standardem jest ocena narządów wewnętrznych tzw. miąższowych przy pomocy USG. W/w badania pozwalają przede wszystkim wykluczyć mechaniczne przyczyny w/w objawów, ocenić inne możliwe choroby współistniejące czy np. potencjalną przyczynę jak np. infekcję H. Pylori (mogącą być przyczyną objawów dyspeptycznych).
Po w/w badaniach, w przypadku podejrzenia gastroparezy kluczowe znaczenie mają badania oceniające tempo opróżniania żołądka. Jednym z najczęściej stosowanych testów jest scyntygrafia, podczas której pacjent spożywa posiłek znakowany izotopami promieniotwórczymi, a następnie obserwuje się, jak długo pokarm pozostaje w żołądku. Inną metodą jest test oddechowy, który pozwala na nieinwazyjne określenie tempa trawienia pokarmu poprzez analizę wydychanego powietrza.
Trzecim opisywanym testem jest tzw kapsułka bezprzewodowa z oceną pH. Niestety problem w tym że takie badania są bardzo trudne lub praktycznie niedostępne.
Powikłania gastroparezy
Nieleczona gastropareza może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, które znacząco obniżają jakość życia pacjentów. Jednym z głównych problemów związanych z tą chorobą jest ryzyko poważnego niedożywienia, wynikające z zaburzonego trawienia i wchłaniania składników odżywczych. Utrzymujące się uczucie pełności, nudności oraz wymioty mogą powodować stopniową utratę masy ciała, co w dłuższej perspektywie prowadzi do niedoborów witamin, minerałów oraz białka, osłabiając organizm i zwiększając podatność na infekcje.
Dodatkowym zagrożeniem, zwłaszcza u pacjentów z cukrzycą, są trudności w utrzymaniu stabilnego poziomu glukozy we krwi. Opóźnione opróżnianie żołądka powoduje nieregularne wchłanianie węglowodanów, co może prowadzić zarówno do epizodów hiperglikemii, jak i hipoglikemii, utrudniając kontrolę nad cukrzycą i zwiększając ryzyko jej powikłań. Kolejnym problemem jest refluks żołądkowo-przełykowy, który może prowadzić do zapalenia przełyku i przewlekłego uszkodzenia jego błony śluzowej.
W związku z tym wczesna diagnoza oraz odpowiednie leczenie gastroparezy mają kluczowe znaczenie w zapobieganiu powikłaniom i poprawie jakości życia pacjentów. W przypadku nasilonych objawów warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, który dobierze indywidualnie dopasowaną terapię, minimalizując ryzyko dalszego postępu choroby.
Nowoczesne metody leczenia gastroparezy Nowy Targ
1. Leczenie farmakologiczne:
- Prokinetyki - metoklopramid (krótki okres do 5 dni), erytromycyna, itopryd (poprawiają motorykę żołądka).
- Leki przeciwwymiotne - ondansetron, prochlorperazyna, dimenhydrynat
- Leki regulujące glikemię - w przypadku pacjentów z cukrzycą.
2. Dieta i zmiana stylu życia:
Jest to z jednej strony odpowiednia kaloryczność posiłków, często u pacjentów z postacią idiopatyczną choroby oraz odpowiednia modyfikacja diety u pacjentów z cukrzycą wspomagającą utrzymanie odpowiednich poziomów glukozy i redukcję nadwagi jeśli ona występuje.
- Spożywanie małych, częstych posiłków, zwykle w ilości 4 - 6
- Posiłki powinny być spożywane powoli zwykle przez około 30min
- Wskazane unikanie leżenia około 1-2 godziny po posiłku
- Ograniczenie tłuszczów i błonnika w diecie,
- Unikanie napojów gazowanych i alkoholu,
- Utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi.
- Zaprzestanie palenia tytoniu
3. Leczenie zaawansowane (bardzo trudno dostępne):
- Terapia elektryczną stymulacją żołądka - metoda poprawiająca motorykę żołądka u pacjentów z ciężkimi objawami,
- Endoskopowe zabiegi zmniejszające napięcie odźwiernika,
- Leczenie chirurgiczne - w przypadkach opornych na leczenie farmakologiczne.
Badania kliniczne w Nowym Targu z leczeniem gastroparezy
Allmedica Badania Kliniczne aktywnie uczestniczy w bezpłatnych badaniach klinicznych nowoczesnych terapii gastroparezy, które mogą poprawić jakość życia pacjentów.